Van zute wien en zolte bonen

Redactie: Abel Darwinkel, Henk Nijkeuter en Rik Klaucke

Van katknuppelen tot nieuwjaarsduik, een zoektocht naar de oorsprong van onze midwintertradities.

Op 19 oktober is bij Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum het boek Midwintertradities in Drenthe verschenen. Het is samengesteld en (deels) geschreven door Abel Darwinkel, Henk Nijkeuter en Rik Klaucke. Het boek vormt een mooie aanvulling op hun vorig jaar verschenen boek over De Drentse Sinterklaastraditie.

In dit nieuwe boek komen historisch onderzoek naar Drentse Midwintertradities, Drentse volkskunde en Drentse literatuur over Midwintertradities samen. Het boek laat zien dat tradities veranderen, dat tradities verdwijnen (katknuppelen) maar dat er ook weer nieuwe tradities ontstaan (nieuwjaarsduik). Van veel Midwintergebruiken kent men de achtergrond en betekenis niet; in dit boek worden ze op toegankelijke wijze vanuit een historisch en volkskundig perspectief verklaard.

Door af te wisselen tussen Drents en Nederlands kan ook de lezer die minder bekend is met het Drents de kennis over de streektaal verbreden. Met dit doel zijn ook de bekende verhalen A Christmas Carol van Charles Dickens en Het meisje met de zwavelstokjes van Hans Christiaan Andersen vertaald in het Drents. Dickens speelt een belangrijke rol in Drenthe, tijdens Kerstmis worden er in Drenthe terugkerende activiteiten in de sfeer van Dickens georganiseerd wat daardoor ook een traditie geworden is.

“Iedereen die dit boek gelezen heeft, begrijpt dat het geen probleem is dat tradities en gebruiken door de eeuwen heen veranderen en zich vernieuwen. Het feest blijft hetzelfde. Men weet vaak niet wat nu de achtergronden van tradities en feesten zijn. Waar komt dat nu vandaan en wat betekent het precies. Waarom vieren we het? In dit boek hebben wij dat uitgelegd. Belangrijk is in te zien dat wij uit het verleden zaken overnemen die wij belangrijk vinden en dat wij daar bewust of onbewust veranderingen in aan brengen. Achter al die tradities en feesten zit dus een verhaal. Tradities spelen zich niet uitsluitend op een individueel niveau af, ze zijn een belangrijke factor voor een maatschappelijke cohesie,” aldus de samenstellers.

Uniek aan het boek is ook dat Drentse historische bronnen en documenten in het boek een plaats krijgen. Niet eerder werd op deze toegankelijke wijze de Drentse Midwintertradities beschreven. Behalve historische en volkskundige beschrijvingen bevat het boek ook oude en moderne verhalen en gedichten over de Midwintertradities die onze mooie provincie kent en gekend heeft.

Het boek is rijk geïllustreerd met historisch en informatief beeldmateriaal en bedoeld voor iedereen met interesse voor de Drentse en Nederlandse tradities en cultuurgeschiedenis. “Wij willen deze achtergronden en betekenissen graag uitleggen omdat we het belangrijk vinden dat de mensen hier kennis van hebben. Tradities laten namelijk zien waar we vandaan komen en wie we zijn. Het heeft te maken met onze culturele identiteit. Wat verbindt ons in een veranderende samenleving. Hoe is dat ontstaan of bewust gemaakt.  Tradities hebben te maken met ons leven, maar geven ook de band met het verleden aan. Wij willen dat verhaal graag vertellen. Enerzijds is het bekend (feest der herkenning), maar het zal ook vaak een verrassing zijn.”